Dieta a trądzik

22 lutego 2020 | Maja Krzyżanowska | 0 Komentarzy

Trądzik pospolity jest jednym z najbardziej powszechnych schorzeń skóry. Jest wieloczynnikową chorobą skóry, powodującą zmiany zapalne i zaskórniki. Problem trądziku w większości dotyka osoby w wieku dojrzewania, jednak w dzisiejszych czasach dotyczy również wielu dorosłych, w szczególności kobiety powyżej 25 roku życia.

Istnieje wiele procesów prowadzących do powstawania trądziku. Należy do nich:

– nadmierna keratynizacja, zaburzenia rogowacenia ujść jednostek włosowo-łojowych

– nadmierna produkcja łoju spowodowana przez nadmiar androgenów (zaburzenia hormonalne, insulinooporność, PCOS – ponad 70% pacjentek z zespołem policystycznych jajników ma problem z trądzikiem)

– kolonizacja skóry przez bakterie Propionibacterium acnes

– stany zapalne

– predyspozycje genetyczne

– przyjmowanie niektórych leków i suplementów (sterydy, leki przeciwdepresyjne starej generacji, nadmierna ilość witaminy B12, cyklosporyna)

– inne czynniki

Zdarza się też, że trądzik pojawia się z różnym nasileniem. Jednego dnia stan skóry można określić jako dobry, a innego dnia zmiany trądzikowe wyraźnie się zaostrzają.

Do czynników zaostrzających zmiany trądzikowe zalicza się:

– wysoki poziom insulinopodobnego czynnika wzrostu-1 (IGF-1) – dieta wysokowęglowodanowa

– stosowanie okluzyjnych kosmetyków

– stosowanie agresywnych kosmetyków

– okres przedmiesiączkowy (nawet 70% kobiet obserwuje pogorszenie stanu skóry w okresie przedmiesiączkowym)

– nadmierna ekspozycja na chlor (zaleca się korzystanie z basenów ozonowanych)

– palenie tytoniu

– czynniki psychiczne (oś podwzógorze – przysadka – nadnercza)

Na część wyżej wymienionych czynników ma wpływ również dieta, dlatego oprócz stosowania leczenia zaordynowanego przez dermatologa warto pochylić się nad tematem jedzenia. Już w latach 70-tych wykazano, że o trądziku można mówić jako o chorobie cywilizacyjnej. Badacze wykazali, że w populacjach, które nie odżywiają się w typowo zachodni sposób, tj. z nadmierną ilością wysoko przetworzonej żywności, takiej jak produkty bogate w cukier, syrop glukozowo-fruktozowy, nabiał, mięso, czy złej jakości tłuszcz trądzik praktycznie nie występuje. Istnieją dowody naukowe potwierdzające pozytywny wpływ diety opartej na nieprzetworzonej żywności, o niskim indeksie glikemicznym, bogatej w błonnik, ograniczającej nabiał, na stan skóry. Na co jednak warto zwrócić uwagę? Jakie interwencje dietetyczne są najbardziej skuteczne?

Insulina a trądzik

Wiele badań wskazuje że metabolizm insuliny i węglowodanów może odgrywać rolę w etiologii i nasileniu trądziku. Większość kobiet chorujących na zespół policystycznych jajników, często towarzyszący insulinooporności notuje problemy z cerą w postaci zmian trądzikowych. Jednak związek insuliny z trądzikiem wykazano nie tylko u kobiet, ale także u mężczyzn. Istnieje pewna korelacja między występowaniem trądziku, a nadmiernym wydzielaniem insuliny. Nadmiar insuliny działa prozapalnie, zaburza homeostazę keranocytów, zwiększa też komedogenność skóry, co skutkuje zwiększeniem występowania zaskórników.

Wykazano, że dieta bogata w produkty o wysokim indeksie glikemicznym (takie jak cukier, białe pieczywo, biała mąka, syrop glukozowy, nabiał) wpływa na pojawianie się trądziku – ma to związek z wysokim poziomem insuliny i IGF-1. Z uwagi na to wyżej wymienione aspekty dieta przeciwtrądzikowa powinna bazować m.in. na warzywach oraz produktach o niskim indeksie glikemicznym (ryż brązowy, ciemne pieczywo, rośliny strączkowe, a także gruboziarniste kasze, czy płatki owsiane).

Nabiał a trądzik

Wiele badań wskazuje, że wysokie spożycie nabiału (głównie mleka odtłuszczonego) koreluje z występowaniem zmian trądzikowych. Może mieć to związek z insulinogennym działaniem nabiału. W celu wyeliminowania trądziku należy ograniczyć więc spożycie nabiału, w szczególności mleka odtłuszczone i odżywek białkowych na bazie serwatki. A co z jogurtami i innymi mlecznymi produktami fermentowanymi? Według niektórych badań mogą wykazywać one wręcz pozytywny wpływ na skórę trądzikową. Wszystko dzięki zawartości dobroczynnych bakterii Lactobacillus i laktoferynie. Dlatego dobrą strategią dla większości osób będzie wykluczenie chudego mleka krowiego i odżywek białkowych oraz niskie spożycie fermentowanych produktów mlecznych typu jogurt, kefir.

Kwasy tłuszczowe a trądzik

Wykazano, że kwasy omega 3 w postaci EPA i DHA mogą wpływać przeciwzapalnie oraz zmniejszać produkcję łoju. Suplementacja EPA i DHA może poprawić stan skóry, szczególnie w przypadku ciężkiej i średniej postaci trądziku.

Kwas gamma-linolenowy również może być przydatny w leczeniu trądziku. Kwas GLA wykazuje działanie przeciwzapalne i regulujące proces keratynizacji, dzięki czemu łagodzi zmiany trądzikowe, zaskórniki, a także nawilża i uelastycznia skórę. Najlepszym źródłem kwasu GLA jest zimnotłoczony olej z ogórecznika lekarskiego, a także z wiesiołka, czarnej porzeczki i agrestu.

Ostre przyprawy a trądzik

Badania nie potwierdzają wpływu ostrych przypraw na nasilenie trądziku. Wręcz przeciwnie, dieta bogata w związki takie jak kapsaicyna, czy gingerol zawarte w chilli i imbirze przyczynia się do poprawy stanu skóry.

Używki a trądzik

Kakao. Nie wszystkie badania potwierdzają wpływ kakao na nasilenie zmian trądzikowych. Zły PR kakao wynika często z nadmiernego spożycia słodyczy, które poza niewielką zawartością kakao zawierają też mnóstwo cukru i tłuszczu. Surowe lub ciemne kakao może być niezwykle wartościowym elementem diety – zawiera mnóstwo antyoksydantów, witamin i składników mineralnych. W przypadku kakao brakuje ewidentnych przesłanek do wykluczenia tego składnika. Należy obserwować reakcję swojego organizmu.

Co z kawą i herbatą? Nie wykazano negatywnego wpływu na trądzik. Mała czarna, posiada właściwości przeciwzapalne, podobnie jak herbaty bogate w polifenole. Pamiętajmy jednak, że dodatek mleka, śmietany, cukru i syropów niweluje pozytywny efekt i przyczynia się do pogorszenia stanu cery.

Nadmierne spożycie alkoholu działa prozapalnie i może nasilać zmiany trądzikowe.

Probiotyki a trądzik

Istnieje udowodniony związek między stanem skóry a mikrobiotą. Przyjmowanie doustnych probiotyków może zmniejszać stres oksydacyjny i zmniejszać stan zapalny, dzięki czemu w wyniku probiotykoterapii nasilenie trądziku o charakterze zapalnym może ulec zmniejszeniu. W badaniach wymieniano rodzaje takie jak Bifidobakterie i Lactobacillusy. Probiotykoterapię powinno się jednak dobierać indywidualnie, a nadrzędnym celem powinno być wyregulowanie pracy jelit.

Reasumując, dieta w trądziku ma duże znaczenie. Powinna być to dieta przeciwzapalna, bazująca na warzywach, owocach, rybach, kaszach, jajach, pestkach, orzechach, dobrej jakości mięsie, niewielkiej ilości pełnotłustego, sfermentowanego nabiału, wzbogacona o oliwę i zimnotłoczoy olej z wiesiołka lub ogórecznika. Należy zwrócić uwagę na odpowiednią podaż cynku, selenu oraz zwrócić uwagę na poziom witaminy D i wyrównać ewentualne niedobory.

Bibliografia dostępna u autorki.